Bilans jest to wyrażone w jednostkach pieniężnych zestawienie zasobów majątkowych posiadanych przez jednostkę, czyli aktywów oraz źródeł ich pochodzenia – pasywów, sporządzony na ściśle określony dzień, który jest nazywany dniem bilansowym, przy zachowaniu określonej formy.
Dzień bilansowy – dzień, na który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe (art. 3 pkt. 10 UoR); najczęściej jest to ostatni dzień roku obrotowego.
Rok obrotowy – to rok pokrywający się z rokiem kalendarzowym lub inny dowolny okres trwający 12 pełnych, następujących po sobie miesięcy kalendarzowych. Tak ustalony rok obrotowy, jest również wykorzystywany na potrzeby podatkowe.
Rok obrotowy w dwóch sytuacjach może być dłuższy niż 12, jednak nie może przekroczyć 23 kolejnych miesięcy kalendarzowych. Mowa tutaj o pierwszym roku obrotowym od momentu rozpoczęcia działalności, który może zostać wydłużony jeżeli podmiot nie decyduje się, żeby rok obrotowy trwał 12 kolejnych miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności a na przykład ma się pokrywać z rokiem kalendarzowym. (Dla przykładu: rozpoczęcie działalności 1 września 2019. Rok obrotowy ma być tożsamy z rokiem kalendarzowym. Przy takim założeniu rok obrotowy będzie miał 16 miesięcy – od 1 września 2019 r. do 31 grudnia 2020 r.)
Drugim przypadkiem kiedy rok obrotowy może być dłuższy niż standardowe 12 miesięcy, jest sytuacja, że przedsiębiorstwo decyduje się na zmianę roku obrotowego. (Dla przykładu: obecny rok obrotowy – 1 kwietnia – 31 marca. Zdecydowano 20 lutego 2019 r., że rok obrotowy będzie teraz od 1 lipca do 30 czerwca. W takiej sytuacji rok obrotowy pierwszy rok po zmianie będzie dłuży – będzie od 1 kwietnia 2019 r. do 30 czerwca 2020 r.)
W szczególnych sytuacjach bilans może być sporządzony także w trakcie roku obrotowego:
- w przypadku likwidacji jednostki gospodarczej,
- na moment dzielenia się obecnej jednostki na dwie niezależne od siebie,
- z chwilą dokonania połączenia dwóch/kilku jednostek w jedną.
Ponadto bilans, jak każde inne sprawozdanie, może zostać sporządzony na dowolny dzień roku obrotowego na wyraźne polecenie kierownika jednostki.
Bilans, gdy jest sporządzony jako dwustronne zestawienie, to z:
- w jednej strony prezentowane są aktywa, czyli wartość zasobów majątkowych,
- zaś po drugiej pasywa, czyli źródła finansowania aktywów.
W przypadku przygotowania bilansu w postaci zestawienia, to jako pierwsze prezentowane są aktywa, a dopiero po nich pasywa.
W załącznikach do ustawy o rachunkowości ustawodawca zamieścił wzór bilansu z jakiego jednostka powinna skorzystać przy sporządzaniu swojego bilansu. Wzór ten jest ogólnym schematem dla każdego rodzaju jednostki – handlowej, usługowej czy produkcyjnej – jednak ze względu na specyfikę każdej z tych działalności w bilansie może wystąpić jakaś pozycja lub nie.
Bilans sporządza się w języku polskim oraz w polskiej walucie.
Złotą zasadą, która musi zostać zachowana przy sporządzaniu bilansu jest zasada równowagi bilansowej.
AKTYWA = PASYWA
Zasada równowagi bilansowej – wartość aktywów musi być równa wartości pasywów. Wynika to z tego, że pasywa są źródłami finansowania aktywów.
Zgodnie z zasadą ciągłości bilans zamknięcia jednego roku obrotowego wykazuje stany końcowe aktywów i pasywów, które są jednocześnie stanami początkowymi bilansu następnego roku obrotowego. Ponadto w latach kolejnych bilansy przyjmują tę samą formę oraz pozycje aktywów i pasywów są wykazywane z taką samą szczegółowością.
Każdy bilans obligatoryjnie musi zawierać następujące elementy:
- nazwę oraz adres przedsiębiorstwa,
- dzień bilansowy,
- grupy i pozycje aktywów,
- grupy i pozycje pasywów,
- wartości grup i pozycji aktywów oraz pasywów,
- sumę bilansową aktywów i pasywów,
- miejsce oraz datę sporządzenia bilansu,
- imię i nazwisko osoby sporządzającej bilans oraz kierownika jednostki wraz z ich podpisami.
Bilans w układzie dwustronnym
Co to jest operacja gospodarcza? W jaki sposób operacje gospodarcze wpływają na bilans? Tego się dowiesz z wpisu do którego link poniżej!