Istota kalkulacji

Kalkulacja kosztów produkcji jest procesem ustalenia jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego i produktu niezakończonego oraz struktury tego kosztu.

Typowe pozycje kalkulacyjne:

A. KOSZTY BEZPOŚREDNIE

Materiały bezpośrednie wraz z narzutami:
- OCE materiałów
- koszty zakupu
Płace bezpośrednie z narzutami
- składki ubezpieczeń społecznych
- podstawowy odpis na ZFŚS
Inne koszty bezpośrednie, np. zużycie specjalnych narzędzi
Razem koszty bezpośrednie (1+2+3)

B. KOSZTY POŚREDNIE

Uzasadnione koszty wydziałowe
Koszt wytworzenia produkcji (4+5)
Koszty ogólnego zarządu
Całkowity koszt własny wytworzenia (6+7)
Koszty sprzedaży

Koszt własny sprzedaży WG (8+9)

Rodzaje kalkulacji

Kalkulacja wstępna, nazywana też planowaną, przeprowadzana jest przed rozpoczęciem procesu produkcji. Do obliczeń stosuje się normy ilościowe i jakościowe zużycia czynników produkcji, aktualne lub przewidywane ceny materiałów, energii, usług obcych, przeciętne narzuty kosztów pośrednich.
Kalkulacja wstępna powiększona o zysk stanowi równocześnie kalkulację ofertową.

Kalkulacja wynikowa sporządzana jest po zakończeniu produkcji wyrobów na podstawie faktycznie poniesionych kosztów, których wysokość ustalana jest na koniec okresu sprawozdawczego.

Metody kalkulacji

Kalkulacja podziałowa prosta

Kalkulacja podziałowa prosta polega na podziale sumy kosztów produkcji poniesionych w danym okresie sprawozdawczym przez ilość wytworzonych wyrobów gotowych wyrażonych w jednostkach naturalnych tj. sztuki, metry, kilogramy, kilometry, kilowatogodziny. Stosuje się ją w przedsiębiorstwach, w których wytwarza się masowo jeden asortyment nieskomplikowanych wyrobów gotowych, np.: w kopalniach, elektrowniach, przedsiębiorstwach transportowych.

Przykładowe zadanie
W spółce „KAPSEL” wyprodukowano 150 sztuk wyrobów gotowych na wyprodukowanie, których poniesiono koszty produkcji w wysokości 2175 złotych. Produkcja niezakończona nie występuje. Oblicz jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego.

Rozwiązanie:

Kalkulacja podziałowa współczynnikowa

Kalkulacja podziałowa współczynnikowa stosowana jest przez przedsiębiorstwa, w których wytwarza się podobne wyroby gotowe różniące się np.: wielkością, ciężarem, gdy są:

produkowane z jednakowego lub zbliżonego materiału;
w takim samym lub podobnym procesie produkcji;
przy użyciu takich samych lub podobnych maszyn i urządzeń produkcyjnych.

Sporządzenie kalkulacji podziałowej współczynnikowej polega na:

Ustaleniu kosztu wytworzenia produkcji (wyrobów gotowych i produkcji niezakończonej) na podstawie konta „Koszty działalności podstawowej”;
Ustaleniu ilości produktów w jednostkach przeliczeniowych;
Ustaleniu współczynników przeliczeniowych;
Ustaleniu liczby jednostek współczynnikowych;
Ustaleniu kosztu jednostki współczynnikowej;
Ustaleniu jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego i produktu niezakończonego;
Sprawdzeniu wyników kalkulacji.

Kalkulacja podziałowa współczynnikowa – zadanie 1.

Spółka „KWADRAT” w bieżącym miesiącu wyprodukowała:

80 sztuk ramek 20 cm x 20 cm
60 sztuk ramek 20 cm x 40 cm
40 sztuk ramek 20 cm x 60 cm.

Koszty produkcji zebrane za koncie „Koszty działalności podstawowej” wyniosły 1200 złotych. Przy ustalenie współczynników przeliczeniowych, które kształtują się jak 1:2:3 wzięto pod uwagę rozmiar produktów.
Oblicz jednostkowy koszt wytworzenia ramek oraz sprawdź wyniki kalkulacji.

Sprawdzenie wyników kalkulacji:

20×20 80 szt. X 3,75 = 300,-
20×40 60 szt. X 7,50 = 450,-
20×60 40 szt. X 11,25 = 450,-
Razem koszty produkcji 1200,-

Kalkulacja podziałowa współczynnikowa – zadanie 2.

Spółka „TULIPAN” w bieżącym miesiącu wyprodukowała wyroby X, Y i Z w ilości:

X – 90 sztuk wyrobów gotowych i 30 sztuk produktów niezakończonych przerobionych w 70%,
Y – 70 sztuk wyrobów gotowych i 40 sztuk produktów niezakończonych przerobionych w 55 %,
Z – 120 sztuk wyrobów gotowych i 45 sztuk produktów niezakończonych przerobionych w 40%.

Koszty produkcji zebrane na koncie „Koszty działalności podstawowej” przedstawiały się następująco:

materiały bezpośrednie w cenie zakupu 24 700,-
płace bezpośrednie z narzutami 13 900,-
uzasadnione koszty wydziałowe 2 3450,-
razem koszty wytworzenia 40 950,-

Współczynniki kształtują się jak 2:3:4.
Oblicz jednostkowe koszty wytworzenia wyrobów gotowych X, Y, Z i niezakończonych oraz sprawdź wyniki kalkulacji.

Obliczenie ilości umownej produkcji:

X – 90 szt. + 30 szt. x 70% = 111 szt.
Y – 70 szt. + 40szt. x 55% = 92 szt.
Z – 120 szt. + 45 szt. x 40% = 138 szt.